بررسی خواص تغذیه ای و بیولوژیکی شیر شتر

رضا شرافتی چالشتری – مرکز تحقیقات بیوشیمی و تغذیه در بیماری های متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی کاشان
سحر دادخواه تهرانی – مرکز تحقیقات بیوشیمی و تغذیه در بیماری های متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی کاشان
نازنین کاظمی – مرکز تحقیقات بیوشیمی و تغذیه در بیماری های متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی کاشان
نگین بادروج – مرکز تحقیقات بیوشیمی و تغذیه در بیماری های متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی کاشان

امروزه مطالعات گسترده ای در مورد ترکیب شیر انواع حیوانات شیرده مانند مادیان، گاومیش، گوسفند، بز و شتر و اثرات تغذیه ای آن در انسان صورت گرفته است. با این حال بیشتر این بررسی ها بر روی شیر گاو بوده که دلیل آن نیز مصرف 85 درصدی آن در جهان می باشد. شیر شتر به عنوان یک منبع پروتئینی غنی (5/2-9/4%) و همچنین وجود اسید های چرب غیر اشباع بالا (43%)، داشتن اثرات ضد سرطانی، کاهش دهنده آلرژی و اثر ضد دیابتی مورد توجه قرار گرفته است.شیر شتر به تازگی به عنوان یک جایگزین برای کودکانی که دارای حساسیت به شیر گاو هستند پیشنهاد شده است. شیر انسان به دلیل دارابودن درصد بالایی از بتا- کازئین، درصد پایینی از آلفا- اس کازئین، فقدان بتا – لاکتوگلوبولین و همسانی ایمونوگلوبولین ها دارای اثرات آلرژی زایی کمی می باشد. پروتئین های شیر شتر نیز فاقد آلفا- اس کازئین، بتا – لاکتوگلوبولین است در صورتی که شیر گاو حاوی درصد بالای دو ترکیب مذکور است. شیر شتر به دلیل وجود ترکیباتی مانند لیزوزیم ها و لاکتوفرین اثر ضد باکتریایی، پروتیئن های شبه انسولین که مقاوم به اسیدیته معده است اثر ضد دیابتی، لاکتوپراکسیداز که شباهت 71 درصدی با تیروئید پراکسیداز انسان داشته و اثر ضد توموری و ضد باکتریایی نشان داده است. در بهبود بیماری اوتیسم که بدلیل شکسته شدن کازئین و تبدیل شده به کازومورفین که یک اوپیوئید بوده و همچنین وجود استرس های اکسیداتیو در بچه ها ایجاد می شود نقش دارد. شیر شتر با افزایش سطح سرمی گلوتاتیون، سوپر اکسید دیسموتاز و میلوپراکسیداز در سطح سرمی خون سبب کاهش استرس های اکسیداتیو و بهبودی نسبی اوتیسم و همچنین سایر بیماری های نورولوژیکی می شود. بعلاوه شیر شتر در درمان سل و بیماری کرون استفاده می شود. از طرفی بدلیل وجود پپتید های مشتق شده از پروتئین ها و همچنین وجود اسید اوروتیک کاهنده کلسترول نیز می باشد. بنابراین با توجه به محتوی ترکیبات بیولوژیکی فراوان در شیر شتر و اثرات سودمند آن در سلامت بدن افراد مصرف شیر و فراورده های تخمیری آن پیشنهاد می گردد.