مقاله علمی: اثر دوغ شتر بر کهیر در اثر تماس با اسب، در پسر ده ساله

اثر دوغ شتر بر کهیر در اثر تماس با اسب، در پسر ده ساله

الهام قدمی یزدی

دانشگاه علوم پزشکی یزد، دانشکده طب سنتی، بیمارستان شهید صدوقی، متخصص طب سنتی، دانش آموخته دانشگاه علوم پزشکی تهران

*نویسنده مسوول:  elham_ghedami@yahoo.com

مقدمه:

در دنیای پیرامون ما آلرژنهای زیادی با منبع گیاهی و حیوانی وجود دارند. حیواناتی که بیشترین آلرژنها را دارند شامل گربه، سگ، گاو، رت، اسب، خرگوش و جربیل هستند (1). اسب ها دسته بزرگی از آلرژنهای منتقل شونده توسط هوا را تولید می کنند که در پرزهای بدن و شوره ی سر اسب، مو و پوستشان یافت می شوند (1،2). آلرژنهای اسب عمدتا پروتئینهای اسیدی هستند (3،4).

آلرژی به اسب در افرادی که به طور مرتب با اسب کار می کنند و همچنین سوارکارانی که مواجهه طولانی مدت با اسب دارند، رخ می دهد که می تواند تظاهرات مختلفی داشته باشد. آلرژی به اسب به صورت رینیت، کونژنکتیویت، آسم و کهیر خود را نشان می دهد. با این وجود، شوک آنافیلاکسی هم در برخی موارد گزارش شده است (5،6).

گرچه فرهنگ سوارکاری در بین ایرانیان محبوبیت و تاریخچه دیرینی دارد، موضوع آلرژی به اسب در بین سوارکاران، به خوبی مطالعه و بررسی نشده است (7).

مواجهه با اسب چه به صورت شغلی وحرفه ای، چه به صورت تفریحی می تواند باعث ایجاد حساسیت و واکنشهای آلرژیک شود (8،9). حساسیت به اسب می تواند با تماس غیر مستقیم با آلرژنهای اسب که در هوا و محیط هستند نیز ایجاد شود (10).

در مطالعه ای که توسط مقتدری و همکاران صورت گرفته است، 50 درصد سوارکاران علایم آلرژی شغلی داشته اند که در این بین 79% رینیت آلرژیک، 47% کونژنکتیویت آلرژیک، 5/31% آسم و 3/26% آلرژی پوستی داشتند (7).

در منابع طب سنتي ايران كبد عضو باارزش و رئيسه بوده و در ذيل بيمار يهاي كبد حدودا هفده بيماري شامل انواع سوءمزاج ها، ضعف كبد، اورام كبد، سدد كبد، تصغرالكبد بيان شده است (11). در بررسي تدابير درماني وغذايي بيماري هاي كبد، شير شتر ومحصولات تهيه شده از آن معرفي شده است (12). شيرشتر ( لبن اللقاح ) مركب از سه جزء شامل دهنیت (چربي)، جبنيت(پنيري) ومائيت (آبي) بوده و طبيعت آن گرم مايل به خشکیست (13). لطيف و رقيق ترين شيرها نسبت به ساير حيوانات و داراي طعم مائل به شور است. افعالي چون جالي، محلل، منضج، دافع اخلاط سوخته، مقوي بدن، تفتيح سدد (انسدادها)، رفع يبوست (خشكي) كبد، تحليل اورام باطني (عمقی) وصلبه (سفت) وتحليل خلط كاين در كبد برای آن بيان شده است (14،15). در منابع دوز درماني آن براي اكثر بيماري هاي كبد از دو اوقيه (حدودا 70 گرم) تا به يك رطل (حدودا 800 گرم) به طور تدريجي و در زمان استحكام مرض (مزمن بودن) بيان شده است (15،16). ازمحدويت هاي مصرف آن تب، بيماري معده وعدم تحمل شير است (13). بهترين ماءالجبن براي دفع رطوبات و سوءالقنيه و استسقا بدون ايجاد عارضه گرمی، ماءالجبن حاصل از شير شتر است (11). شير شتر در تحقيقات نوين و در بررسي هاي انجام شده در سه حيطه كشت سلولي، حيوانات آزمايشگاهي و انسان، اثرات شير شتر و اجزاي پروتئيني آن در بيماري هاي كبد بررسي شده است. كاربردهاي متواتر شيرشتردر منابع طب سنتي براي كبد مؤيد تأثير ويژه آن بر اين عضواست. کبد نقش مهمي در توليد اخلاط و پاك سازي بدن دارد و با توجه به بافت آن مستعد انسدادها است. شير شتر با تقويت عمومي بدن، نضج، تحليل و دفع مواد سمي تجمع يافته در كبد و رفع سده هاي آن به بازسازي و ترميم بافت كبد كمك كرده وعملكرد كبد را اصلاح و تقويت مي كند. در تحقيقات طب نوين بر روي شير شتر، كبد بيشترين تحقيقات را به خود اختصاص داده است. مصرف شير شتر و اجزاء استخراج شده از شير در كنترل هپاتيت و بيمار ي هاي كبدي در تحقيقات نوين با متون طب سنتي تطابق دارد. در يافته هاي آسيب شناسي نمونه هاي حيواني كبد مواجه شده با مواد سمي چون پارااستامول، تتراكلريد كربن، الكل كه تغيیرات تخريبي واضح شامل التهاب و تجمع سلول هاي لنفو سايت و ماكروفاژ ها، نكروز، فيبروزدر نواحي مركزي وپورت كبد داشته، ولي بعد از مصرف شير شتر اين تغيرات بازسازي شده داشته (17،18،19) و در مطالعه هاي حيوانی و انساني نيز تغيیرات شاخص آنزيم هاي كبدي در جهت اصلاح و عملكرد طبيعي كبد گزارش شده است (20).

عواملی نظیر ایمونوگلوبولین ها، لاکتوفرین، لاکتوپراکسیداز، لیزوزیم و گلوکوزامیداز از عوامل ضد میکروبی موجود در شیر شتر بشمار می روند (21،22).

وجود بتا لاکتوگلوبولین سبب بروز آلرژی های غذائی در نوزادان انسان می گردد. ولی شیر شتر فاقد بتا لاکتوگلوبولین بوده و از این نظر مشابه شیر انسان است (23). بعلاوه آلفا لاکتالبومین یک عامل آنتی اکسیدان بسیار قوی برای نوزاد محسوب می شود که از این منظر نیز اهمیت شیر شتر نسبت به شیر گاو بالاتر است (24).

اكثر خواص درماني كه تا به حال در رابطه با شير شتر گزارش شده است مربوط به پروتئين هاي شير شتر مي باشد. مطالعات اخير نشان مي دهد كه علاوه بر پروتئين هاي شير شتر پپتيدهاي فعال زيستي بدست آمده از آنها نيز داراي خواص درماني بسيار خوبي مي باشند (25).

پپتيدهاي فعال زيستي، توالي اسيد هاي آمينه اي هستند كه داراي خواص بيولوژیکي و درماني مي باشند و در اثر هيدروليز پروتئين ها با استفاده از آنزيم هاي مختلف بدست مي آيند (26).

 در مطالعات اخیر نقش اکسیژن فعال در بسیاری از بیماری های انسانی از جمله سرطان، پیری زودرس و پوکی استخوان به طور کامل مشخص شده است.

اکسیداسیون بیومولکول ها شامل واکنش های زنجیره ای است که در آنها رادیکال های آزاد متعددی دخیل هستند. یکی از راهکارهایی که توجه ویژه ای به آن شده است استفاده از غذاهایی است که در آنها ترکیبات آنتی اکسیدانتی طبیعی موجود است. پپتيدهاي فعال زيستي بدست آمده از هيدروليز شير شتر داراي فعاليت آنتي اكسيدانتي بسيار خوبي در مقايسه با ساير تر يكبات آنتي اكسيدانی طبيعي و ساختگي مي باشند (25،27،28،29). 

معرفی بیمار

بیمار پسر ده ساله ایست که به دنبال سوارکاری به صورت تفریحی، پس از اینکه به مدت بیست دقیقه مداوم سوار بر اسب بود ابتدا علایم رینیت آلرژیکش شروع شد و دچار عطسه های مکرر و آبریزش از بینی شد. پس از چند دقیقه ضایعات کهیری قرمز رنگ شدیدا خارش دار در ناحیه سروگردن شروع به بروز کردن نمود. ملتحمه ادماتو و قرمز رنگ و کونژنکتیویت با خارش شدید و ضایعات پوستی در حال پیشرفت بود. بیمار 250 سی سی دوغ شتر نوشید و به مرور علایم شروع به فروکش کردن نمود. به گونه ای که پس از بیست دقیقه رینیت آلرژیک، قرمزی ضایعات و خارش ها پسرفت قابل ملاحظه ای داشت. و هیچ گونه درمان دیگری دریافت نکرد.

یک هفته بعد که مجدد قصد سوارکاری تفریحی داشت، نیم ساعت قبل از شروع سوارکاری به میزان 250 سی سی دوغ شتر میل کرد. مجددا پس از بیست دقیقه سوارکاری مداوم علایم آلرژی شروع به بروزنمود اما به مراتب خفیف تر از دفعه قبل، در حد عطسه، کمی خارش و ضایعات کهیری خفیف که مجددا 250 سی سی دوغ شتر نوشید و پس از مدت کوتاهی تقریبا ده دقیقه علایم رفع شد.

لازم به ذکر است که در هر دو مرحله پس از شروع و بهبود علایم دیگر تماس با اسب قطع شد.

نتیجه گیری

با توجه به خواص شیر و دوغ شتر، درصد قابل توجه آلرژیهای مختلف به اسب و همچنین تظاهرات آلرژیک در مواجهه با دیگر مواد مشابه و نیز پاسخ به درمان قابل توجهی که در بیمار مذکور مشاهده شد، می توان با بررسی و مطالعات گسترده تری از خواص بسیار دوغ شتر در کنترل و بهبود بیماری های آلرژیک بهره برد.

منابع:

1. Samadi S, Wouters IM, Heederik DJ. A review of bio-aerosol exposures and associated health effects in veterinary prac­tice. Ann Agric Environ Med. 2013;20(2):206–21.
2. Felix K, et al. Allergens of horse dander: Comparison among breeds and indi­vidual animals by immunoblotting. J Allergy Clin Immu­nol. 1996;98(1):169–71, http://dx.doi.org/10.1016/S0091-6749 (96)70239-7.
3. Løowenstein H, Markussen B, Weeke B. Isolation and par­tial characterization of 3 major allergens of horse hair and dandruff. Int Arch Allergy Appl Immunol. 1976;51(1):48–67, http://dx.doi.org/10.1159/000231578.
4. Goubran Botros H, et al. Biochemical characterization and surfactant properties of horse allergens. Eur J Biochem. 2001;268(10): 3126–36, http://dx.doi.org/10.1046/j.1432-1327.2001.02217.x.
5. Gawlik R, Pitsch T, Dubuske L. Anaphylaxis as a manifestation of horse allergy. World Allergy Organ J. 2009;2(8): 185–9, http://dx.doi.org/10.1097/WOX.0b013e3181b2fe5
6. Roberts G, Lack G. Horse allergy in children. BMJ. 2000;321(7256):286–7, http://dx.doi.org/10.1136/bmj.321.72,56.286.
7. Mozhgan Moghtaderi. Et al. Increasedrisk of horse sensitization in southwestern Iranian horse riders. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 2015;28(5):909 – 913. http://dx.doi.org/10.13075/ijomeh.1896.00471
8. Egmar AC, et al. Deposition of cat (Fel d 1), dog (Can f 1), and horse al­lergen over time in public environments – A model of dis­persion. Allergy. 1998;53(10):957–61, http://dx.doi.org/ 10.1111/j.1398-9995.1998.tb03796.x.
9. Arseneau AM, Hrabak TM, Waibel KH. Inhalant horse allergens and allergies: A review of the literature. Mil Med. 2012;177(7):877–82, http://dx.doi.org/10.7205/MIL MED-D-12-00038.
10. Liccardi G, et al. Direct and indirect exposure to horse: Risk for sensitization and asthma. Curr Allergy Asthma Rep. 2012;12(5):429–37, http://dx.doi.org/10.1007/s11882- 012-0280-5.
11. Azam K. ” AksirAzam”. Tehran: Institute of Medicine Studies and Islamic medicine press; 2004.
12. Arzani HMA. “Teb e Akbari”. first Edition ed. Tehran.2008. 1379 p.
13. Avicenna. Al-Qanun fit-tib. research of ebrahim shamsedine ed. Beirut ,Lebanon: Alaalami Beirut library Press 2005. 350 p.  [31]  21Korhonen, H., Pihlanto, A. (2006).” Bioactive Peptides: Production and Functionality”. International Dairy Journal No.16,pp. 945-960.
14. Aghili Khorasani MH. “Qarabadin Kbir”. first Edition ed. Tehran: University of Medical Sciences; 2005.
15. Aghili Khorasani, Mohammad Hossein, “Qarabadin Kbir”, University of Medical Sciences, Tehran – first Edition; (2005).[In Persian].
16. Aqili Khorasani Mohammad Hossein” Makhzan –ol- Advieh”. Medicine. Edited by Nazem I. Tehran: Bavardaran Institute; (2004).[In Persian].
17. Darwish HA, Raboh NRA, Mahdy A. Camel’s milk alleviates alcohol-induced liver injury in rats. Food and Chemical Toxicology. 2012;50(5):1377-83.
18. Al-Fartosi KG, Khuon OS, Al-Tae HI. Protective role of camel’s milk against paracetamol induced hepatotoxicity in male rats. Int J Res Pharmaceut Biomed Sci. 2011;2:1795-9.
19. Althnaian T, Albokhadaim I, El-Bahr SM. Biochemical and histopathological study in rats intoxicated with carbontetrachloride and treated with camel milk. SpringerPlus. 2013;2(1):57.
20. سيد موسي الرضا حسيني و همکاران. كاربردهاي درماني شير شتردربيماري هاي كبد ازمنظر طب سنتي ايران تا تحقيقات نوين. مجلّه ي طب سنّتي اسلام و ايران، سال ششم، شماره ي دوم، تابستان3941.
21. Korhonen, H., Pihlanto, A. (2006).” Bioactiv Peptides: Production and Functionality”. International Dairy Journal No.16,pp. 945-960.
22. Khonuspayeva, G., Faye, B., Loiseau, G., Levieux, D. (2007). “Lactoferrin and Immunoglobulin Contents in Camels Milk (Camelus Bactrianus, Camelus Dromedarius, and Hybrids) from Kazakhstan”. Journal of Dairy Science No.90, pp.38-46.
23. Merin, U., Bernstein, S., Bloch-Damti, A., Yagli, R., van Creveld, C., Lindner, P., Gollop, N. (2001).” A Comparative Study of Milk Serum Proteins in Camel (Camelus dromedarius) and Bovine Colostrum”. Livestock Production Science No. 67, pp. 297-301.
24. Lien, E. L. (2003).” Infant Formulas with Increased Concentrations of α-Lactalbumin”. The American Journal of Clinical Nutrition No.77, pp.1555S- 1558S
25. Salami, M. et al.. “Improvement of the Antimicrobial and Antioxidant Activities of Camel and Bovine Whey Proteins by Limited Proteolysis”. Journal of Agricultural and Food Chemistry (2010). No.58, pp. 3297-3302.
26. Korhonen, H.; Pihlanto, A. (2006) “Bioactive Peptides: Production and Functionality”. International Dairy Journal No.16, pp. 945–960.
27. Salami, M., Moosavi-Movahedi, A.A, Moosavi- Movahedi, F. Ehsani, M.R., Yousefi, R., Farhadi, M., Saboury, S Niasari-Naslaji. Chobert, J.M., Haertle´, T. (2011).” Biological Activity of Camel Milk Casein Following Enzymatic Digestion”. Journal of Dairy Research Vol. 78 No. 4,pp.71-478.
28. Salami, M., Yousefi, R., Ehsani, M.R., DaLgalarrondo, M., Chobert, J.M., Haertle´, T.,Razavi, H., Saboury, A.A., Niasari-Naslaji, A., & Moosavi-Movahedi, A.A. (2008). “Kinetic Characterization of Hydrolysis of Camel and Bovine Milk Proteins by Pancreatic Enzymes”. International Dairy Journal. No.18, pp. 1097–1102.
29. امیر نیاسری نسلجی و همکاران. نقش شیر شتر و ملکول های زیست فعال آن در درمان بیماری ها. نشریه نشاء علم، سال دوم، شماره اول، دی ماه 90.