پروتئین لاکتوفرین در شیر
پروتئین لاکتوفرین در شیر
در طول دو دهه گذشته گروه بزرگی از ترکیبات طبیعی با وزن مولکولی کم، از گیاهان و حیوانات استخراج گردیده اند که فعالیت های ضد میکروبی از خود نشان دادند.
در میان آنها، پپتیدهای کاتیونی به طور گسترده شناخته شده می باشند. محققان این ترکیبات را آنتی بیوتیک طبیعی نامیدند و اظهار داشتند که این ترکیبات می توانند به عنوان یک جایگزین جدید و نوآورانه برای آنتی بیوتیک های شیمیایی با آینده ای درخشان باشند.
از این ترکیبات می توان به پروتئین لاکتوفرین اشاره کرد.
پروتئین لاکتوفرین یکی از گلیکوپروتئین های شیر با وزن مولکولی معادل ۸۰k Da است که دارای بار مثبت هست (خان و همکاران، ۲۰۰۱) و در پروتئین آب پنیر، انواع ترشحات بدن از جمله اشک، مخاط و در غلظت های بالاتر در شیر دیده می شود.
پروتئین لاکتوفرین جزو خانواده ترانسفرین ها است و شامل یک رشته پلی پپتید با تاخوردگی ساده با دو لب هموژنوس C و N است.
این دو لب توسط یک پپتید کوتاه به یکدیگر متصل شده اند و هر کدام یک جایگاه اتصال به آهن دارند (الراشدی و همکاران،۲۰۱۴).
لاکتوفرین برای اولین بار از شیر گاو توسط سورنسون و همکاران در سال ۱۹۳۹ استخراج شد.
پروتئین لاکتوفرین در شیر همه ی پستانداران به استثنای سگ و موش وجود دارد (لوای و ولیجون، ۱۹۹۵).
پروتئین لاکتوفرین به عنوان یک پروتئین چند منظوره در نظر گرفته شده است و چندین نقش بیولوژیکی مانند فعالیت های ضد باکتری، ضد ویروسی، ضد قارچی، ضدالتهابی، ضد تومور، آنتی اکسیدان و فعالیت های ایمنی و آنزیمی را بازی می کند (رائی و همکاران، ۲۰۱۵).
به طور کلی این پروتئین را بعد از کازئین به عنوان دومین پروتئین غالب شیر در نظر می گیرند (وندر استریت و همکاران، ۲۰۰۱).
میزان لاکتوفرین در شیر شتر ۱۰برابر بیشتر از شیر گاو است (یاجیل ۱۹۸۵)
که فعالیت ضد میکروبی بالا و همچنین پایین بودن سرعت رشد باکتری های بیماری زا در شیر شتر در مقایسه با شیر گاو را به این امر نسبت می دهند (کاپلر و همکاران، ۱۹۹۹).
توالی پروتئینی لاکتوفرین شتری با لاکتوفرین گاوی ۷۵ درصد تشابه دارد (الیاو و همکاران، ۲۰۱۲).
لاکتوفرین دارای دو لب C و N است که هر یک از آنها دو دامین ( C1, C2, N1 , N2) را ایجاد می کنند (سینها و همکاران، ۲۰۱۳).
فعالیت ضد باکتریایی پروتئین لاکتوفرین از دو طریق اعمال می شود:
باکترواستاتیک (مهار رشد باکتری)، از طریق محروم کردن آهن ضروری برای تغذیه ی باکتری ها و مهار رشد آنها مانند اشرشیاکلای (بولن و همکاران ۱۹۷۲)، از طرفی شرایط را برای رشد باکتری هایی مثل لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم که نیاز به حداقل آهن دارند مستعد می سازد. (سگانتی و همکاران، ۲۰۰۶).
باکتریسیدال (باکتری کشی)، آرنولدو همکاران ۱۹۷۷ گزارش کردند که پروتئین لاکتوفرین علاوه بر فعالیت مهار رشد باکتری، می تواند فعالیت باکتری کشی نیز داشته باشد.
به طور مثال مشخص شد که لاکتوفرین از طریق مکانیسمی غیر وابسته به آهن می تواند باکتری را نابود کند، مثل باکتری Strepto- coccus mutans (آرنولد و همکاران، ۱۹۸۱). که نتیجه آن از طریق تعامل مستقیم با سطح سلول بود (بورتنر و همکاران ۱۹۸۹).
الیشون و همکاران، ۱۹۸۸ و ۱۹۹۰ گزارش کردند که لاکتوفرین در باکتری های گرم منفی به طور خاص به پروتئین های Porin حاضر در سطح خارجی غشا سلول متصل می شوند و باعث انتشار سریع لیپوپلی ساکارید ها که به منظور افزایش حساسیت باکتری به شوک اسمزی، لیزوزیم و دیگر مولکول های ضد باکتریایی شناخته شده اند، می شوند (گادو و همکاران، ۱۹۹۱؛ لیتج و ویلکوکس، ۱۹۹۸)