دلارهای سرگردان در بیابان‌های هرمزگان
پرورش شتر یکی از مهمترین قابلیت ها در هرمزگان
هرمزگان سومین استان با ظرفیت شترداری و پرورش شتر در کشور شناخته می‌شود، اما در این صنعت همچنان در مرتبه صفر قرار دارد.
استان هرمزگان با داشتن مناطق کویری و نیمه کویری وسیع، آب‌وهوای گرم و مرطوب و گونه‌های خاص گیاهی از دیرباز یکی از نواحی مستعد زیست و پرورش شتر بوده است. این دام به مشخصات زیستی و صفات پرورشی و تولیدی مختص به خود، از انواع مناسب برای نگهداری و تولیدات محصولات دامی با بازده اقتصادی مطلوب در شرایط اقلیمی و جغرافیای استان است.
قدرت زیستی در شرایط بیابانی، مقاومت بیشتر در مقابل اغلب بیماری‌های عفونی و عوامل بیماری‌زا با توجه به نکات مذکور می‌توان با نگهداری و پرورش شتر، در جهت اشتغال‌زایی و ارتقاء سطح اقتصادی و درآمدی مردم محروم استان و تأمین بخشی از پروتئین موردنیاز جامعه قدم‌های اساسی برداشت.
ناصر حیدری پوری رئیس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد صنعت شترداری در استان هرمزگان بیان داشت: یکی از پتانسیل‌های خدادادی استان هرمزگان واقع‌شدن در پهنه هفت میلیون و ۲۰۰ هزار هکتاری و وجود یک دام با شرایط مناسب و ایده آل است.
حیدری پوری افزود: بر اساس اعلام محققین و اساتید، ما را بر آن داشت تا زمینه‌های مناسبی را برای سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری و یا توسعه کیفی پرورش شتر مهیا کنیم.
وی بابیان اینکه شرایط مناسب اقلیمی، توپوگرافی و گونه‌های گیاهی که در استان داریم همه یک زیرساخت و شرایط مناسبی برای پرورش شتر را از دیرهنگام فراهم کرده است، عنوان کرد: در شرایط فعلی بالغ‌بر ۲۱ هزار نفر شتر در سطح استان داریم که به نظر می‌رسد شرایط کیفی مناسبی باشد.
حیدری پوری با ابراز نگرانی از بی‌توجهی به این سرمایه‌های سرگردان در پهنه استان هرمزگان اظهار داشت: در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و در حوزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سطح برنامه‌های ملی و استانی برای توسعه کیفی پرورش شتر عملاً برنامه‌ای پیش‌بینی‌نشده است.
وی با اشاره به ظرفیت‌ها و پیش‌فرض‌هایی که برای هر نوع سرمایه‌گذاری در صنعت پرورش شتر وجود دارد، افزود: پهنه جغرافیایی مناسب، شرایط اقلیمی، رطوبت ۸۰ درصدی نشان از این دارد که گونه‌های گیاهی با سبزینه مناسب در این منطقه وجود دارد که می‌تواند در بحث ضریب تبدیل دام مؤثر باشد. همچنین در شرایط خشک‌سالی که همه چاه‌ها کف شکنی و مشکلات کم‌آبی روبرو هستند باز می‌طلبد که ما در این نگاه در صنعت پرورش شتر برنامه مشخصی داشته باشیم.
به گفته وی، اگر قرار باشد در برنامه ششم و در سندی که برای پنج سال آتی برنامه اجرایی داشته باشیم، یکی از بحث‌های جدی می‌تواند صنعت شترداری باشد. چراکه دنیا و کشورهای مشابه ما از این مقوله به شکل ایده آلی بهره می‌گیرند. استان هرمزگان می‌تواند برای توسعه کمی و کیفی پرورش شتر از برنامه‌های سایر استان‌های کشور و کشورهای مشابه بهره بگیرد.
حیدری پوری عنوان کرد: در سطح استان جمعیت کثیری از نوار ساحلی و در عمق حوزه استان افراد به‌واسطه شرایط قومی و قبیله‌ای به پرورش شتر علاقه‌مند هستند که این خود یک ظرفیت مناسب محسوب می‌شود که ما می‌توانیم از آن بهره بگیریم. اگر در مباحث برنامه‌ریزی کلان کشور جایگاهی برای پرورش شتر بازکنیم به نظر می‌رسد که مناسب و مطلوب باشد.
وی افزود: قرار است برای احداث جایگاه شتر در یک نقطه متمرکز مبلغی از محل اعتبارات استانی تخصیص داده شود و سایر شهرستان‌های استان از این اعتبارات محروم هستند، به دلیل اینکه خود اعتبار یک وزن مناسب و قابل قبولی ندارد.
همچنین محمد پور طرق معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی هرمزگان در گفتگو با خبرنگار مهر بیان داشت: نگهداری و پرورش شتر بر سه اساس است: شترهای شیری، گوشتی، و سواری(جمال) که نژاد اکثر شترهای استان هرمزگان جمال است. استان با داشتن ۲۱ هزار نفر شتر حدود ۱۳درصد از جمعیت ۱۵۰ هزارنفری شتر کشور را تشکیل می‌دهد که از این حیث در رتبه سوم کشوری قرار دارد.
وی با اشاره به آمار جمعیت و پراکنش شتر در استان، افزود: پرورش شتر در ۱۲ شهرستان استان انجام می‌شود که طبق آمار در بندرعباس سه هزار و ۹۴۸ نفر شتر، در جاسک سه هزار و ۹۸۵، بندرلنگه دو هزار و ۶۰۳ نفر شتر و در شهرستان سیریک هم دو هزار و ۲۶ نفر شتر وجود دارد.
به گفته پور طرق، نژاد شترهای استان هرمزگان از گونه شترهای گوشتی و شترهای جمال که بسیار سودآور است که در مسابقات زیبایی شترها و شتر دوانی مورداستفاده قرار می‌گیرد. بهترین نوع شتر جمال هم‌اکنون در حوزه شرقی استان پرورش داده می‌شود.
وی در مورد جایگاه شترداری و وضعیت مجوزهای صنعتی صادره در استان، خاطرنشان کرد: تاکنون چهار واحد موافقت اصولی با ظرفیت ۳۵۰ نفر شتر صادر شد، همچنین پروانه تأسیس هشت واحد با ظرفیت ۹۱۰ نفر شتر و پروانه بهره‌برداری دو واحد نگهداری شتر با ظرفیت ۳۵۰ نفر شتر صادرشده است.
معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی هرمزگان بیان داشت: شترهای صادراتی هرمزگان از نوع جمال است، که طی سال‌های گذشته ۸۰۰ نفر شتر برای سوارکاری به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادرشده و از این حیث ارزآوری خوبی حاصل‌شده است.
وی تثبیت اشتغال و ارتقاء سطح اقتصادی و درآمد تعداد زیادی از روستایان استان، صادرات شتر به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، مقاومت در مقابل خشک‌سالی و استفاده از منابع غذایی کم‌ارزش با توجه به کمبود منابع در استان، تولید محصولات سالم و ارگانیک نسبت به سایر تولیدات دامی، پرورش اقتصادی و پرورش شتر برای درمان استحصال مواد درمانی، درمان بیماری‌های صعب‌العلاج مانند دیابت، آلزایمر، ایدز، هپاتیت و سرطان را از مزایای توجه به صنعت پرورش شتر در استان عنوان کرد.
وی در مورد احداث ایستگاه‌های خدمات‌رسانی شتر در استان اظهار داشت: ساماندهی و جلوگیری از ضرر و زیان ناشی از تلفات و تصادفات جاده‌ای، جلوگیری از انتقال بیماری‌های واگیر، تسهیل در اجرای عملیات ثبت مشخصات در راستای اجرای طرح شناسایی و صدور شناسنامه برای شترداران، تسهیل در عملیات زایش، ارائه خدمات تغذیه‌ای- تأمین آب مناسب برای شرب شترها و جایگاه تخلیه و بارگیری مناسب جهت انتقال شترها می‌تواند در توسعه و پیشرفت صنعت شترداری کمک کند. در حال حاضر هشت ایستگاه خدمات شترداری با ظرفیت هزار و ۹۰۰ نفر شتر با هزینه ۲۲۵۰ میلیون ریال احداث‌شده است.
پور طرق خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های حمایت و پشتیبانی از نژادهای دامی بومی که وجود پایه‌های نژادی، تنوع گسترده تیره‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فردی چون قدرت بقاء، توازن محیط‌زیست و ماندگاری توأم با حفظ تولیدات و رکوردها در آن‌ها را غیرقابل‌انکار کرده است. که دستیابی به همه این‌ها با شناسایی ژنتیکی مسیر است. اجرای پروژه شناسایی ژنتیکی در چندین منطقه در سطح استان ازجمله میناب و سیریک در دو مرحله عملیات میدانی: شناسایی اولیه فنوتیپی، پلاک‌کوبی، ثبت مشخصات، انجام عملیات بیوفنری صفات عملکردی و استخراج نمونه خون انجام‌شده است.
وی نبود وجود کشتارگاه و بسته‌بندی گوشت شتر، همکاری نکردن بانک‌ها در پرداخت تسهیلات بانکی برای شترداران را ازجمله مشکلات عمده این صنعت عنوان کرد و ادامه داد: مشکلات مربوطه تأمین وثیقه و ضمانت بانکی، محروم بودن از اعتبارت ملی علیرغم اینکه شترداران از فقیرترین قشر دامداران هستند، از کمترین حمایت‌های دولتی خصوصاً اعتبارات ملی محروم هستند. همچنین نبود آشنایی کارشناسان و نبود طرح‌های مطالعاتی کاربردی توسط مراکز تحقیقاتی را می‌توان از دیگر مشکلات این صنعت نام برد.
معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی هرمزگان ارتقاء تولید با استفاده از تغذیه کمکی در فصل جفت‌گیری، احیاء و بهبود مراتع و واگذاری مراتع به شترداران، احداث ایستگاه‌های خدمات‌رسانی به شترداران، تشکیل شرکت تعاونی شترداران، آموزش شترداران و توسعه پرواربندی شتر را زمینه‌های توسعه صنعت شترداری عنوان کرد.