گزارش مکتوب

در کشورهای اروپایی، آمریکایی و حاشیه خلیج فارس چه می گذرد که برای یک کیلوگرم شیرخشک شتر حاضر به پرداخت ۱۰۰ دلار هستند؟

شیرخشک شتر، محصولی ارزشمند با مشتریان جهانی است که توان تولید آن در ایران وجود دارد اما مجوزی برای صادراتش نداریم.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان جنوبی؛ شتر حیوانی صبور و با تحمل بالاست

که در سخترین شرایط و در بیابانها زندگی میکند و وجود این حیوان سرشار از فایده برای انسانهاست.
در ایران، بیشتر از گوشت شتر به عنوان مصرف پروتئینی بهره گرفته می شود و تا کنون اهمیت چندانی به دیگر محصولات آن از جمله شیرش داده نمی شده است.

اما اکنون چند سالی است که کشورهایی همچون آمریکا، بلژیک، هلند، چین ، هند و همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون امارات، بازار گران دیگری به راه انداخته اند که محصولش شیرخشک شتر است و برای آن هزینه های گزافی معادل ۱۰۰ دلار برای هر کیلوگرمش نیز پرداخت می کنند.  

و حال با به صدا درآمدن طبل ارزش این محصول در جهان، ایران نیز هرچند به صورت محدود اما تلاشی را آغاز کرده تا بتواند شیرخشک شتر را تولید و به سبد صادرات خود بیافزاید.

برای آگاهی از وضعیت ایران در ظرفیتهای پرورش شتر، ارتباط تصویری در واتساپ برقرار کردم با سید علیان مشاور معاون وزیر جهادکشاورزی که مجری طرح توسعه اکولوژیک شتر در کشور است.

۲۵ استان ایران، مستعد پرورش شتر/ الویت با شتر شیری است

سید علیان با بیان اینکه سازمان بین الملل، سال ۲۰۲۴ را سال شتر نام گذاری کرده است گفت: ایران ۱۶۵ میلیون هکتار مراتع دارد که ۱۴۰ میلیون هکتار آن، مراتع کم بازده و بیابانی و مستعد پرورش شتر است.   او افزود: ۲۵ استان کشور مستعد پرورش شتر هستند و حتی در شمال غرب کشور هم شتر دوکوهانه را می توان پرورش داد.
مجری طرح توسعه اکولوژیک شتر در کشور از کاهش جمعیت شتر ایران خبر داد و گفت: سال ۱۳۴۰ جمعیت شتر ما ۷۰۰ هزار نفر بود که این جمعیت در سال ۱۳۵۰ به ۴۰۰ هزار نفر و هم اکنون به زیر ۲۰۰ هزار نفر یعنی ۱۸۹ هزار نفر کاهش یافته است.
سید علیان افزود: ما برای ۲۰ سال آینده، تمرکز خود را به فرآوری دو محصول شیر و گوشت شتر قرار دادیم که شیر در اولویت اول قرار دارد .
مشاور معاون وزیر جهادکشاورزی با انتقاد از اینکه به ظرفیتهای کشور بی مهری می شود گفت: ما این همه بیابان داریم و می توانیم در فراوری محصولات دامهای مقاوم به خشکی همچون بز، گوسفند، شتر و حتی گاومیش در شمال غربی کشور هم گامهای بلندی برداریم.
وی افزود: تاکنون تولید شیر شتر در کشور قابل توجه نبوده اما با راه اندازی ترمینالهای اندازه گیری شیر شتر پیش بینی می شود ۱۸ هزار تن در سال تولید داشته باشیم.
سید علیان با بیان اینکه از سال ۹۷ تا امروز در ۱۰ استان کشور، ۲۲ سایت الگویی زنجیره ارزشی تولیدات شیر شتر راه اندازی شده است گفت: باید سیاست بر پرورش شتر شیری باشد و این ماده بعنوان غذای فراسودمند معرفی شود.
نژادهای لاری، بلوچی ، سندی و ترکمن از شترهای شیری در ایران هستند.

حدود ۳۰ هزار نفر از جمعیت ۱۸۹ هزار نفری شتر ایران، در خراسان جنوبی قرار دارد.
خراسان جنوبی استانی نیمه بیابانی و کم آب است که مراتع فقیری دارد و بیشتر پوشش گیاهی آن، گیاهان خَشَوی است و تنها دامی که می تواند از این گیاهان برای تعذیه استفاده کند شتر است، برای همین بیشتر جمعیت شتر خراسان جنوبی به صورت گله های کوچک و بزرگ در بیابان ها مستقر است .
عمده جمعیت شتر خراسان جنوبی در شهرستانهای نهبندان، طبس، بیرجند و خوسف پرورش داده می شود.

تبدیل مجتمع های شتر پرواری به شیری، نیازمند تسهیلات میلیاردی

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه ۴۰ درصد جمعیت شتر خراسان جنوبی به صورت سنتی پرورش داده می شود گفت: ما در خراسان جنوبی تنها ۲ مجتمع صنعتی شترداری با ظرفیت هر مجمع ۵ هزار نفر در خوسف و نهبندان داریم که این مجتمع ها نیز مخصوص پرواربندی شتر و تأمین گوشت هستند و تولید شیر ندارند و تنها در یکی دو سال اخیر، به این فکر افتاده اند که از شیر این حیوان ارزشمند نیز درآمدزایی کنند .
اشرفی با بیان اینکه هر مجتمع پرورش شتر چه صنعتی و چه نیمه صنعتی برای آنکه بتواند به یک مجتمع شتر شیری تبدیل شود نیاز به ۷ تا ۸ میلیارد تومان هزینه زیرساخت دارد افزود: این طور نیست که بتوان یکباره مجتمع های پرواربندی را تبدیل به مجتمع های شیری کرد و باید برای این کار وسایلی همچون دوشنده صنعتی شیر و شیر سرد کن تهیه کرد تا محصول قبل از فساد به مرحله فرآوری برسد و تأمین این وسایل نیاز به تسهیلات دارد .

همت بنیاد برکت برای اشتغالزایی در صنایع شترداری

حال یک سالی است که ستاد اجرایی فرمان امام (ره) کشور، کمر همت بسته تا با پرداختن به ظرفیت شترداری خراسان جنوبی و زمینه های ارزآوری محصولاتش، اشتغال و درآمدزایی را در مناطق کم برخوردار این استان، رونق دهد که این همت در قالب تفاهم نامه هاب شتر در مرداد ۹۸ بین استانداری و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) امضا شد.
در این طرح قرار است ستاد اجرایی فرمان امام (ره) ۱۰هزار نفر شتر را به همت بنیاد برکت برای خراسان جنوبی فراهم و با راه اندازی مجتمع های پرورش و زمینه سازی فرآوری محصولات شتر، حداقل ۲۵۰۰ شغل جدید در این استان که دومین استان کشور در پرورش و نگهداری شتر است ایجاد کند.
در تفاهمنامه پارسال این ستاد با استانداری، شرکت گسترش توسعه پردیس مجری این طرح شد .
مدیر اجرایی طرح هاب شتر در خراسان جنوبی گفت: از همان ابتدا علاوه بر تأمین نقدینگی، به متقاضیانی که تمایل به پرورش شتر دارند بویژه در شهرستانهای نهبندان، خوسف و زیرکوه و شهرستانهایی که مراتع و دانش بومی پرورش شتر دارند، تسهیلات پرداخت می کنیم و هم اکنون نیز این روند در حال انجام است و پیرو تفاهمنامه، در ۲ سال آینده ۸ هزار نفر شتر از پاکستان و استانهای همجوار وارد استان می کنیم.

به دنبال اشتغال ۳ هزار نفری در خراسان جنوبی هستیم

حسینی افزود: برنامه ما در طرح هاب شتر، تأمین شتر و افزایش جمعیت شتر شیری خراسان جنوبی و اشتغال زایی ۳ هزار نفری در این استان است که در کنار آن فراوری و خریداری تضمینی شیر شتر نیز در دستور کار قرار دارد.
وی گفت: تاکنون به ۵۰۰ متقاضی پرورش شتر در خراسان جنوبی ۲۰ میلیارد تومان تسهیلات برای پرورش هزار و ۵۰۰ نفر شتر پرداخت شده که ۵۰۰ شتر از پاکستان و افغانستان و بقیه را از داخل کشور تأمین کرده ایم.

شیرخشک، حلقه نهایی تکمیل زنجیره ارزش شیر شتر

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان هم در توضیح فراهم شدن شرایط پرورش شتر شیری در استان با تلاش بنیاد برکت گفت: ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار زمین برای توسعه کشت علوفه‌ای مورد نیاز شتر نیز به متقاضیان و کشاورزان واگذار شده که تمام این مساحت کشت شده است.
قوسی با اشاره به اینکه در طرح هاب شتر مجوز ۴ کشتارگاه نیز صادر شده است افزود: احداث ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد در منطقه بجد بیرجند نیز از ۷۰ درصد پیشرفت برخوردار است که تا کنون ۷ میلیارد تومان برای آن هزینه شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به وارد فاز اجرایی شدن بیشتر قسمت‌های طرح هاب شتر گفت: امیدواریم تا پایان سال۱۴۰۰، صد در صد تعهدات طرح هاب شتر در خراسان جنوبی به انجام برسد.
قوسی لازمه توسعه طرح هاب شتر و اقتصادی بودن هر چه بیشتر این طرح را راه اندازی خط تولید شیرخشک شتر در خراسان جنوبی دانست.
وی با اشاره به اینکه یکی از مباحث این طرح تکمیل زنجیره ارزش تولید با فراوری شیر شتر است افزود: با تفاهم با یکی از کارخانجات شیر، تا کنون ۸ تُن شیرخشک شتر تولید شده است و به محض دریافت مجوز لازم، صادر می شود.

با این حرف رئیس سازمان جهاد کشاورزی بر آن شدم تا بدانم چه تلاشهایی برای راه اندازی خط تولید شیر خشک شتر در خراسان جنوبی انجام شده است؟

شترداران خراسان جنوبی تا پیش از این به دلیل آگاهی نداشتن از ارزش جهانی شیر شتر و البته نبود مراکزی برای جمع آوری و فراوری این محصول، آن را یا دور می ریخته اند و یا به صورت محلی تبدیل به دوغ می کرده اند.

خرید دستگاه های شیرسردکن و ایجاد مراکز جمع آوری، اولین گام فرآوری تولید شیر خشک شتر

مسئول اجرایی طرح هاب شتر در خراسان جنوبی گفت: در ۴ ماه گذشته با همکاری شرکت البان بیرجند، بعنوان کارگزار طرح خرید شیر شتر و فراوری و فروش آن، اقداماتی برای فراوری این محصول انجام شده است .
حسینی افزود: افزایش تعداد مراکز جمع آوری شیر شتر و تأمین اعتبار برای تجهیز این مراکز به دستگاه شیر سردکن از اقدامات بنیاد برکت در اجرای طرح هاب شتر است.
او گفت: تاکنون یک مرکز جمع آوری شیر شتر در خوسف و یک مرکز در نهبندان راه اندازی شده است و جمع آوری شیر در فردوس و سرایان هم توسط شرکت البان پوشش داده می شود و علاوه بر آن، در زاهدان هم یک مرکز جمع آوری از سوی بنیاد برکت ایجاد شده تا شیر شتر استان سیستان و بلوچستان را نیز جمع آوری و برای فرآوری به خراسان جنوبی منتقل کند.
وی گفت: ما آمادگی داریم در دیگر شهرستانهای خراسان جنوبی همچون بشرویه، طبس و زیرکوه که ظرفیت تولید شیر شتر دارند نیز در صورت مراجعه متقاضیان، مرکز جمع آوری شیر شتر راه اندازی و برای خرید دستگاه های شیرسردکن تسهیلات پرداخت کنیم.

شیر شتر به نسبت شیر گاو بسیار مقاوم به میکروب است به شرط آنکه دمای شیر تا رسیدن به مرحله فرآوری، ۴ تا ۵ درجه کاهش داده تا ارزش غذایی آن حفظ شود و کار دستگاه های شیر سردکن نیز همین است. مسئولان طرح هاب شتر و جهادکشاورزی استان هم در این خصوص آموزشهایی به دامداران برای مدیریت زمان نگهداری و ارسال شیر ارائه داده اند .

ظرفیت تولید شیر شتر هم اکنون پایین است

مسئول طرح هاب شتر در خراسان جنوبی می گوید: برنامه اصلی ما در تفاهمنامه هاب شتر، فراوری، پاستوراسیون و تولید شیرخشک است اما هم اکنون ظرفیت تولید شیر شتر در این استان پایین است و با جمع آوری ۵۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم شیر در روز نمی توان خط تولید شیر خشک راه اندازی کرد چرا که ورودی دستگاه تولید شیرخشک باید ۵ تن در ساعت باشد.
حسینی افزود: فعلا تولید دوغ شتر در شرکت لبنیاتی البان بیرجند هدف اول است و فراوری آن به شیرخشک با ارسال شیر تولیدی خراسان جنوبی به استانهای دیگر همچون یزد و خراسان رضوی انجام می شود.
وی گفت: اگر مقدار شیر شتر تولیدی در استان افزایش یابد شرکت البان آمادگی دارد خط تولید شیرخشک شتر را راه اندازی کند.   اما شرط لازم برای افزایش تولید شیر شتر در خراسان جنوبی و دیگر استانها چیست؟

با افزایش ارزش ریالی، شترداران برای سرمایه گذاری فرش زیر پایشان را هم می فروشند

مسئول طرح هاب شتر در خراسان جنوبی افزود: اگر شرایط صادرات شیرشتر فراهم شود، قیمت این محصول در ایران نیز افزایش می یابد و آنوقت، شترداران حتی فرش زیرپای خود را می فروشند تا شتر شیری پرورش دهند.
حسینی گفت: شیر خشکِ بازارِ مصرف انسانی، استانداردهای بالایی را می طلبد و با فراهم شدن این استانداردها، هر کیلوگرم شیرخشک ۴۰ تا ۸۰ یورو به فروش میرسد.
وی افزود: همچنین هر کیلوگرم شیر خشک شتر ویژه ی مصارفی همچون صنایع بیسکویت سازی ۲۰ تا ۴۰ یورو ارزش دارد که این به قیمت ایران حداقل ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان در هر کیلوگرم است.
مسئول طرح هاب شتر در خراسان جنوبی گفت: ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تاکنون ۶۰۰ میلیون تومان به کارخانه البان بیرجند و مراکز جمع آوری شیر شتر پرداخت کرده است تا حلقه اول زنجیره فرآوری شیر شتر شامل جمع آوری و تبدیل آن به فرآورده های اولیه همچون دوغ محقق شود.
حسینی افزود: همچنین تا کنون حدود ۸ تن شیرخشک شتر با ارسال شیرهای کارخانه البان به یزد، تولید و انبار شده است تا مجوزهای صادراتی آن اخذ شود.

استانداری خراسان جنوبی، به تعهداتش عمل کند

مسئول طرح هاب شتر در خراسان جنوبی می گوید: ۳ تا ۴ کارخانه شیر با ظرفیت تولید ۵ تا ۱۰ تن در استان غیر فعال هستند و همین الان نیز ۸۰ تن شیر تولیدی استان به خارج از خراسان جنوبی هدایت می شود که اگر اینها فعال شود می توان از همین ظرفیتها برای راه اندازی خط تولید محصولات لبنی و شیرخشک شتر بهره گرفت.
حسینی با بیان اینکه تا پایان سال، مقدار سرمایه گذاری برای فرآوری شیر شتر را در خراسان جنوبی افزایش می دهیم افزود: عدد تفاهمنامه هاب شتر حدود ۶ میلیارد تومان است که چنانچه تعهدات ۳٫۵ میلیارد تومانی استانداری خراسان جنوبی دراین تفاهنامه محقق شود، تا پایان سال ۱۴۰۰ صدردرصد شرایط راه اندازی خط تولید شیرخشک شتر را در استان فراهم می کنیم.
مسئول طرح هاب شتر در استان افزود: خراسان جنوبی اولین استانی است که پرورش شتر شیری و فرآوری محصولاتش، به صورت شبکه سازی شده، در آن آغاز شده است.

با این صحبتها متوجه شدم ابتدا باید مقدار تولید شیر شتر را در خراسان جنوبی افزایش داد که لازمه آنها تغییر سیاستهای پرورش شتر از حالت گوشتی به شیری است . چرا که شیر شتر بیشتر از گوشت آن می تواند تحول اقتصادی در بخش دامداری و صنعتی استان ایجاد کند و این همان هدفی است که طرح هاب شتر در خراسان جنوبی به صورت شبکه سازی شده آغاز کرده است.
دو شهرستان نهبندان و خوسف در خراسان جنوبی به عنوان قطب های پرورش شتر شیری در استان انتخاب شده اند که عمده تولید شیر شتر استان نیز در این دو شهرستان است .

شیر جمع آوری شده را مجبوریم زیرقیمت بفروشیم

حسینی یکی از شترداران نهبندانی که مسئول جمع آوری شیر شتر در این شهرستان نیز است می گوید: روزی ۱۰۰ کیلوگرم شیر شتر در نهبندان جمع آوری می کنیم اما به دلیل اینکه مرکز جمع آوری شیر نهبندان که تازه راه اندازی شده است نزدیک به محل پرورش شترها در بیابان نیست، باید صبر کنم و هر ۵ روز که مقدار شیر جمع آوری شده به ۵۰۰ کیلوگرم برسد آن را زیرقیمت به مرکز جمع آوری شیر نهبندان یا بیرجند بفروشم.
عضو هیأت مدیره شرکت تعاونی شترداران نهبندان هم می گوید: ۱۲۰ عضو در این شرکت تعاونی فعالند اما به دلیل نبود کارخانه فرآوری، مجبورند به روش سنتی شیر را دو تا سه روز در یخچال نگهداری کنند که به همین علت اسید شیر بالا می رود و از کیفیت آن کاسته می شود و به همین دلیل با قیمت کمتری از آنها خریداری می شود.
محمد رضا کوهستانی افزود: اگر کارخانه فراوری شیر شتر در نهبندان راه اندازی شود شیرتولیدی در کوتاهترین زمان پس از دوشیدن دام، تحویل مراکز جمع آوری و سپس کارخانه فرآوری می شود که علاوه بر حفظ ارزش غذایی آن در بالاترین حد ، درآمد بیشتری هم از تولید شیر شتر نصیب دامداران می شود و همین موضوع رغبت آنها را برای افزایش تولید شیر و پرورش شتر شیری افزایش می دهد.

کارخانه فرآوری شیر را مجبوریم در بیرجند احداث کنیم

اما قوسی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان می گوید: از آنجاییکه شیر شتر در شهرستانهای خوسف، بیرجند و طبس هم تولید می شود بنابراین راه اندازی کارخانه فرآوری شیر و فراهم کردن امکانات تولید شیرخشک شتر، در شرایط کنونی در نهبندان توجیه اقتصادی ندارد و باید این کارخانه در شهری باشد که تمام شهرستانهای تولیدکننده شیر شتر کمترین فاصله را با آن داشته باشند اما اگر به ظرفیت شتر شیری نهبندان رسیدگی و توجه بیشتر شود قابلیت این را دارد که خود این شهرستان به تنهایی یک خط تولید شیرخشک داشته باشد.
قوسی تأکید می کند هر سرمایه گذاری که بخواهد کارخانه فراوری شیر شتر را راه اندازی کند ما برای ارائه تسهیلات با او همکاری میکنیم اما درابتدا باید ظرفیت شیرجمع آوری شده را افزایش دهیم.

باز به نقطه اول برگشتم و ریشه تحقق اهداف طرح هاب شتر را در افزایش شیر تولیدی و راه اندازی مراکز هر چه بیشتر جمع آوری این محصول برای حفظ سلامت شیر دیدم.
پیش از این در صحبتهای مسئول طرح هاب شتر و همچنین دامداران نهبندانی به نکته ای در جمع آوری شیر تولیدی برخوردم که می گویند تا زمانیکه قیمت شیر شتر حداقل به اندازه گوشت آن افزایش نیابد و جایگاه مناسب آن در صنایع غذایی جانمایی نشود رغبتی هم برای تولید بیشتر این محصول ارزشمند نخواهد بود.
گوشت شتر در کشور و خراسان جنوبی کیلویی ۱۱۰ هزار تومان به فروش می رسد اما شیر شتر که می توان پر ارزش ترین محصول با مشتریان جهانی، یعنی شیرخشک را از آن تولید کرد تنها کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان از دامدار درب کارخانه تحویل گرفته می شود و تازه مغازه داران با کشیدن سود خود روی قیمت شیر، آن را کیلویی ۱۵ هزار تومان می فروشند. و این همان دلیلی است که انگیزه را برای تولید هر چه بیشتر شیر شتر از دامداران گرفته است.

• 
  شاید بتوان گفت دلایلی همچون آشنا نبودن مردم با ارزش غذایی شیر شتر و نبود امکان صادرات آن، از دلایل پایین بودن قیمت آن و نداشتن جایگاه ارزشمندی در سبد خرید مردم و صنایع است .

اما در کشورهای اروپایی، آمریکایی و حاشیه خلیج فارس چه می گذرد که برای یک کیلوگرم شیرخشک شتر حاضر به پرداخت ۱۰۰ دلار هستند؟

شیر شتر با هزاران خاصیت درمانی

مواد معدنی، آهن، روی، پتاسیم، مس، سدیم، منیزیم، ویتامین های B2 و A و پروتئین بالا همان مواد موجود در شیر شتر است که به آن خواصی از جمله ضد دیابت، ضد سرطان، ضد ویروس و افزایش سیستم ایمنی را بخشیده است و از آنجاییکه ارزشمندترین محصول فرآوری شده از شیر شتر، همان شیرخشک آن است که تمام این خواص در آن حفظ میشود.
به همین علت کشورهای زیادی از جمله امارات سرمایه گذاری های فراوانی برای دستیابی به این محصول انجام داده اند.  

       
ایران، عِلمش و کشورهای دیگر، صنایعش را دارند

نمی توان علت مغفول ماندن ظرفیت تولید شیرخشک در کشور را در نداشتن علم آن دانست چرا که به گفته مسئول طرح هاب شتر در خراسان جنوبی در دانشگاههای تهران، بیرجند، سمنان و یزد، پژوهشهای کاربردی زیادی روی محصولات فراوری شده از شیر شتر انجام شده و بسیاری از محققان کشورمان که دراین زمینه مطالعات پژوهشی داشته اند و متخصص شده اند اکنون در صنایع فرآوری این محصول در آمریکا، استرالیا و امارات مشغول به کارند.
حسینی افزود: اما در ایران تا کنون به دیگر محصولات شتر شامل پشم، روغن کوهان و گوشت آن توجه شده و سرمایه گذاری آنچنانی برای صنایع فرآوری شیر شتر انجام نشده است و این در حالی است که ۲۵ محصول از شیر شتر و شیرخشک آن تولید می شود که محصولاتی تجملی و لوکس با قیمتهای بسیار بالا هستند و سرمایه گذاری در این زمینه می تواند چندین برابر سرمایه گذاری در دیگر محصولات شتر، درآمدزایی و ارزآوری برای کشور داشته باشد.
وی معتقد است حال که علم تولید شیرخشک شتر را داریم فاصله چندانی تا راه اندازی صنایعش نداریم اما باید ابتدای امر دامداران را ترغیب به افزایش تولید کنیم که لازمه آن افزایش قیمت شیر شتر در ایران با فراهم کردن زمینه هایی همچون صادرات محصول است.
با رسیدن به این بخش از تحقیقاتم، یاد حرفی از قوسی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان افتادم که گفته بود تا کنون ۸ تُن شیرخشک شتر در خراسان جنوبی تولید شده است و به محض دریافت مجوزهای لازم، صادر می شود.
ابتدا تصور کردم که شیرخشک تولیدی در داخل استان تولید شده و نتوانسته استانداردهای لازم را اخذ کند، برای همین به دنبال این موضوع رفتم که ببینم شیرخشک های تولیدشده کجاست و چه استانداردهایی لازم دارد؟
به سراغ مسئولان کارخانه البان بیرجند رفتم، تنها جایی که شیر شتر تولیدی استان برای فرآوری به آنجا می رفت.
در این کارخانه لبنیات و محصولات مختلف شیر گاو تولید می شد و تولید دوغ شتر نیز از محصولات ویژه اش بود.
روی میز کارخانه توجهم به بسته های شیرخشک شتر جلب شد، آقای ساقی مدیرعامل کارخانه را یافتم و جویای مکان تولید این محصول ارزشمند شدم.

منتظر صدور مجوز صادراتیم

مدیر عامل شرکت البان در شهرک صنعتی بیرجند گفت: از آنجاییکه نژاد جمعیت شتر استان نسبتا ضعیف شده بود، ما توانستیم با هماهنگی سازمان جهاد کشاورزی، گله ی بزرگی از شتر اصلاح نژاد شده را وارد کنیم که با تولید شیر از این گله، اکنون یکی ازمراکز بزرگ پرورش شتر شیری اصلاح نژاد شده در کشور هستیم .
ساقی افزود: با وجود اینکه تمام دنیا برای شیرخشک تولید شده از شیر شتر ، سر و کله می شکنند، در خراسان جنوبی، دامداران به دلیل آگاهی نداشتن از ارزش واقعی این محصول و نبود خریدار برای شیر تولیدی شان، آن را دور می ریزند و یا بصورت سنتی تبدیل به دوغ می کنند که حال دیگر با فعال شدن مراکز جمع آوری شیرشتر، بخشی از این شیر جمع آوری و به کارخانه ارسال می شود، اما هنوز برای جمع آوری کامل شیر شتر تولیدی در استان، نیاز به راه اندازی مراکز جمع آوری بیشتری است.
وی گفت: بخشی از شیر شتر جمع آوری شده در این کارخانه برای تولید شیرخشک به یزد فرستاده می شود و پس از تبدیل به شیرخشک دوباره به استان برگشت داده می شود.
ساقی افزود: هم اکنون ۸ تن شیرخشک شتر در انبار، نگهداری می شود و منتظر صدور مجوز صادرات برای آن هستیم.

خارجی ها، خواهان پیش خرید شیرخشک شتر

دهقان مدیر تولید کارخانه البان نیز گفت: ۷۵ درصد شیرشتر کشور در استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی تولید می شود که ما با داشتن یک خط تولید شیرخشک می توانیم تمام شیر شتر تولیدی در این دو استان را جذب کنیم.
وی افزود: هم اکنون کشورهای اروپایی، چین، آمریکا و پاکستان خواهان شیرخشک تولید شده در شرکت ما هستند و حتی حاضرند از ۶ ماه تا یکسال قبل از تولید، شیرخشک ما را پیش خرید کنند اما مشکل، مجوز صادرات است که صنعت و معدن هنوز برای آن اقدامی نکرده و اجازه صادرات محصول شیرخشک را نمی دهد.
دهقان تأکید کرد با صادرات شیرخشک، ارزش شیر شتر تولیدی نیز افزایش می یابد که نتیجه آن افزایش رغبت دامداران به تولید شیر شتر و راه اندازی هر چه سریعتر خط تولید شیرخشک است.
او راه اندازی خط تولید شیرخشک را تنها راه نجات صنعت دامداری خراسان جنوبی و ایجاد رونق اقتصادی در استان دانست .

به نظرم آمد شاید چون کارخانه البان بیرجند تازه ۷ سال است که در بحث پرورش شتر و تولید شیر این دام سنگین فعال شده و به تازگی نیز شیرجمع آوری شده اش را برای تولید شیرخشک به یزد می فرستد، شاید صدور مجوز صادرات برای شیرخشک تولیدی اش، هنوز باید پروسه زمانی طولانی تری را طی کند.
برای همین تماسی برقرار کردم با تولیدکننده لبنیات شتر در گلستان که ۱۷ سال است به صورت صنعتی از شیر شتر محصولات لبنی تولید می کند.

تاریخ مصرفش، یک ماه دیگر تمام می شود اما اجازه صادرات نمی دهند

رضا گل محمدی گفت: تا کنون بیش از ۶ تن شیرخشک شتر تولید کرده ام که از اردیبهشت امسال در انبارهای کارخانه دپو شده و وزارت صمت اجازه صادرات آن را نمی دهد.
او افزود: در حالیکه یک ماه دیگر تاریخ مصرف شیرخشک های تولیدی کارخانه ام تمام می شود اما هیچکس در وزارت صمت پاسخگوی من نیست.
تولیدکننده شیرخشک شتر در گلستان گفت: در حالیکه از آقای خابازی وزیر جهاد کشاورزی و حتی آقای سرعینی سرپرست قبلی وزارت صمت، نامه برای صادرات محصولم دارم اما تا این لحظه هیچ کس از وزارت صمت به این نامه ها، پاسخی نداده است.
گل محمدی با اشاره به فعالیت ۴۵۰ شتردار برای تولید شیر مورد نیاز کارخانه اش افزود: توان این را دارم که ماهانه ۲ تن شیرخشک شتر تولید کنم که اگر برای صادرات آن به من مجوز داده شود با ارزش افزوده حاصل از صادرات، این ظرفیت را تا ۱۰ تن شیرخشک در ماه و اشتغال ۴۵۰۰ شتردار افزایش می دهم.
او می گوید: هم اکنون کشورهای استرالیا، پاکستان، فرانسه و روسیه، خواهان شیرخشک تولید ما هستند اما اجازه صادرات به ما نمی دهند و سالهای جوانی و تلاش تولیدی ام دارد فدای صدور مجوز صادرات می شود.
گل محمدی ارزآوری سالانه صادرات شیرخشک را با تولیدات کنونی کارخانه اش، ۳۰۰ هزار دلار عنوان کرد و افزود: اگر به من و تولیداتم عرصه بدهند سالی تا یک میلیون دلار می توانم ارزآوری برای کشور و شترداران داشته باشم.

پرداخت روزی ۲۰ میلیون تومان جریمه به چین بخاطر نبود مجوز صادرات

سید علیان، مشاور معاون وزیر جهادکشاورزی هم در تأیید حرفهای این تولیدکننده گلستانی گفت: شرکت گلستان هم اکنون شیرخشک شتر را در بسته بندیهای ۲۰ گرمی مانند نسکافه با قیمت ۱٫۵ یورو برای صادرات تولید می کند و کشور چین ۱٫۵ تن از این محصول را سفارش داده اما ۸ ماه است که این تولیدکننده درگیر کسب مجوزها و بروکراسی های اداری برای صادرات از وزارت صمت است و بین ادارات این وزارتخانه پاس کاری می شود که این پاسکاری اداری سبب شده تولیدکننده گلستانی، روزی ۲۰ میلیون تومان جریمه برای عدم اجرای تعهدش به چین بپردازد.
سید علیان با گلایه از وزارت صمت به دلیل موافقت نکردن با صادرات شیرخشک شتر افزود: این محصول که نه مورد نیاز کشور است و نه کالای تنظیم بازاری است پس به چه دلیل مجوز صادرات آن داده نمی شود؟
او تأکید کرد: اگر مشکلات فراوری و صادرات شیرخشک برطرف شود، سرمایه گذاران بزرگی هستند که حاضرند بدون محدودیت اعتباری، در این راه سرمایه گذاری کنند.
مشاور معاون وزیر جهادکشاورزی گفت: اگر صنایع لبنی شیر شتر و تولید شیرخشک راه اندازی شود راه برای سرمایه گذاران گوشت و پشم شتر نیز باز می شود.

صادارت چمدانی و قاچاق داشته ایم اما رسمی نه

مدیران تولیدات دامی سازمانهای جهاد کشاورزی در استانهای سیستان و بلوچستان و گلستان هم گفتند: تا کنون حتی یک کیلوگرم شیرخشک شتر از کشور ما به خارج صادر نشده و فقط در مواردی، مقدار کمی از طریق صادرات چمدانی و شاید قاچاق، به آن سوی مرزها راه یافته است.   ساز و کارش را شورای اقتصاد باید تنظیم کند
تماس گرفتم با آقای بازاری مسئول توسعه صادرات وزارت صمت و او در پاسخ به اینکه گیر صدور مجوز صادرات شیرخشک شتر در کجاست گفت: صادرات این محصول باید ساز و کاری داشته باشد که این ساز و کار را شورای اقتصاد تنظیم می کند. او برای ارائه ی پاسخی روشنتر، آقای عباس پور مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت را به من معرفی کرد که هر چه تلاش کردم نتوانستم با او، هم صحبت شوم. او نه گوشی همراهش را جواب داد و نه پیامک مرا…

  حال باید از مسئولان وزارت صمت پرسید کلید باز شدن قفل صادرات شیرخشک شتر با این ارزش جهانی بالا، از چه جنسی و یا کجاست که مجوز آن را صادر نمی کنند؟

تهیه کنندگان: سیده سمیه سیادت جو و حمیده پاک

منبع: خبرگزاری صداوسیما