اثر شیر شتر بر درمان اوتیسم

اثر شیر شتر بر درمان اوتیسم

 

چکیده

اوتیسم یك اختلال نافذ رشد است و نشانه‌های متفاوتی دارد و ناتوانایی‌هایی در زمینه‌های مختلف از قبیل مهارت‌های ارتباط اجتماعی، مهارت‌های حركتی درشت وظریف و گاهی حتی مهارت‌های ذهنی ایجاد می‌كند. اوتیسم نوعی اختلال در عملكرد سیستم عصبی مركزی می‌باشد كه منجر به نارسایی در پردازش اطلاعات رسیده به مغز می‌گردد. آنچه در تمام افراد با تشخیص اوتیسم مشترك است، تأخیر یا ناتوانی در مهارت‌های اجتماعی از قبیل گفتگو‌های روزمره، تماس چشمی و درك هیجانی دیگران است. در سالهای اخیر مشخص شده است که شیر شتر نقش قابل توجهی در درمان اختلال اوتیسم دارد . به همین منظور بر آن شدیم تا از دید والدینی که به کودکانشان شیر شتر میدهند این موضوع را بررسی کنیم. 13 نفر از والدین پرسشنامه مربوط به اثرات شیر شتر را تکمیل نمودند که بر اساس  مشخص شد که عمده والدین معتقدند که شیر شتر اثرات درمانی شامل افزایش مهارتهای کلامی و گفتاری، درمان بیش فعالی، بهتر شدن ارتباط چشمی، بهبود و تنظیم الگوی خواب داشته است.

 

مقدمه

 

اوتیسم (در خودماندگی) عبارتست از ناتوانی کودک در برقراری ارتباط با مردم و یا موقعیت­ها. اوتیسم یک معلولیت رشدی است که بر نحوه روابط فرد با افراد پیرامون خود تاثیر می گذارد. کودکان وبزرگسالانی که به این اختلال مبتلا هستند برای ایجاد یک رابطه قابل فهم با دیگران مشکل دارند. علائم این اختلال در سه سال اول زندگی بروز می­کند. افراد مبتلا به اوتیسم در ارتباط برقرار کردن با دیگران مشکل دارند. یک بچه اوتیسمی به نظر خیلی کناره­گیر می­آید. با چشمانش با دیگران ارتباط برقرار نمی­کند. حرف زدن و بازی مثل بچه­های دیگر نیست. ممکن است یک سری حرکات و رفتارها را برای چندمین بار تکرار کند. علت اصلی اوتیسم هنوز شناخته نشده است.

نقص در سیستم ایمنی بدن یکی از فرضیه­هایی است که در ایجاد اوتیسم مطرح است. نقص در سيستم ايمني بدن باعث مهار آنزيم­هاي گوارشي و اختلال در عملكرد سيستم گوارشي مي­شود. به همين دليل دستگاه گوارش كودكان مبتلا به اوتيسم، در تجزيه پروتئين كازئين A1 ناقص عمل کرده و كازئين را به مخدري قوي به نام كازومورفين تبديل مي­كند. تجمع كازومورفين باعث رخوت، گيجي و عدم تمركز شده و كودك نمي­تواند ارتباط و درك درستي از محيط پيرامونش داشته باشد. نتايج تحقيقاتي كه بر روي حيوانات انجام شده است نشان داد كه كازومورفين باعث بروز علائمي شبيه به اوتيسم مي­شود. شير شتر به دليل نداشتن كازئين A1، اثر درماني بسيار مؤثري بر كاهش علائم نابهنجار رفتاري ناشي از اوتيسم دارد. به همين دليل هم اكنون در بسياري از كشورها براي كمك به كودكان اوتيسم از رژيم غذايي عاري از كازئين استفاده مي شود .

به علاوه مطالعات گسترده نشان داده است که استرس اکسیداتیو رل مهمی در بیماریزایی بسیاری از بیماریهای عصبی مانند آلزایمر، سندرم داون، پارکینسون، شیزوفرنیا، اختلال دو قطبی و اوتیسم ایفا می­کند. استرس اکسیداتیو (عامل اکسید شدن) همان پیروزی رادیکال­های آزاد بر دفاع آنتی­اکسیدانی بدن است و به نوعی به حمله­های بیولوژیک به ارگانیسم بدن تعبیر می­شود. بنابراین کنترل تولید رادیکال­های آزاد برای فعالیت فیزیولوژیک سلول ضروری است. رادیکال­های آزاد در داخل سلول توسط مکانیسمهای دفاع آنتی­اکسیدانی خنثی می­شوند که شامل آنزیم­های سوپراکسیداز دسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز می­باشند. افزایش تولید رادیکالهای آزاد در پلاسما و مغز ممکن است باعث کاهش تعداد سلول­های مغزی شده که متعاقب آن ابتلا به اوتیسم است. مطالعات نشان داده است که مصرف شیر شتر باعث افزایش چشمگیری در میزان آنزیم­های فوق می­شود.

شیر شتر نوشیدنی خالص بوده، رنگ آن سفید غیرشفاف و دارای طعم مطبوعی است. شیر شتر دارای ویتامینهای C، A، E،  Dو ویتامینهای گروه B می باشد، میزان ویتامین C و نیاسین از شیر گاو بیشتر است به طوریکه میزان ویتامین C سه برابر شیر گاو می باشد. همچنین میزان آهن و مس در شیر شتر بسیار بیشتر و میزان آهن به بیش از ده برابر آن می رسد. کلسیم، سدیم، منیزیوم، فسفر و پتاسیم شیر شتر تقریبا به میزان شیر گاو می باشد. میزان پروتئین شیر شتر به طور متوسط بین 15/2 تا 9/4 درصد است و به دو گروه کازئین و پروتئین whey است که پروتئین why منبع بسیار مهمی از لاکتوفرین و آلبومین و ایمونوگلوبولینها است. شیر شتر مانند شیر انسان فاقد پروتئین بتالاکتوگلوبولین است که عامل اصلی ایجاد آلرژی در کودکان است و به همین دلیل آلرژی نسبت به شیر شتر گزارش نشده است.  بتاکازئین در شیر اکثر پستانداران وجود دارد و به دو نوع A1 و A2 می باشد. نوع A1 در شیر گاو و نوع A2 در شیر انسان و شتر دیده می شود. پروتئین لاکتوفرین در این شیر ده بار بیشتر از شیرگاو بوده و دارای خاصیت ضد میکروبی است، بنابراین دارای قابلیت مبارزه با بیماریهایی مثل سرطان، آلزایمر، هپاتیت، ایدز و سل می باشد. چربی شیر شتر دارای درصد کمتری از اسیدهای چرب  با زنجیره کوتاه و درصد بیشتری اسیدهای چرب با زنجیره بلند نسبت به شیر گاو می باشد. شیر شتر بدلیل دارا بودن ماده شبیه انسولین و مقاوم در برابر اسید معده در بهبود بیماری دیابت موثر است. این شیر همچنین  برای تقویت عضله قلب کودکان و پیشگیری از ابتلا به بسیاری از سرطان ها نیز مفید است. در کمک به درمان آب آوردن شکم، زردی، سل، آسم، لیشمانیوز مصرف شیر شتر توصیه شده است.  در شیر شتر پروتئین ویژه ای وجود دارد که میزان کلسترول خون را کاهش داده و مانع از تصلب شرائین می-شود. شیر شتر حاوی مقادیر قابل توجهی از عوامل ضد میکروبی، فاکتورهای رشد، مواد پائین آورنده فشار خون، مواد ضد سرطان، مواد کاهش دهنده کلسترول و آنتی اکسیدان است.

پژوهشهای زیادی در رابطه با اثر شیر شتر بر روی اوتیسم انجام شده است. با اندازه­گیری آنزیمهای آنتی­اکسیدان و انجام تست­های ارزیابی اختلال اوتیسم قبل و بعد از مصرف شیر شتر نشان داده شده است که شیر شتر باعث اثر چشمگیری در بهبود کودکان مبتلا به اوتیسم شده است. بهبودی در اثر مصرف شیر شتر معمولا با اولین مصرف دیده می­شود، ولی بعد از یک ماه مصرف، ارتباط چشمی بهتر، افزایش گفتار و واژگان، کاهش مشکلات روده، تعامل با همسالان، بهبود الگوهای خواب و رفتار تهاجمی کمتر دیده می­شود و بعد از شش ماه بهبودی در مهارت­های حرکتی، توانایی متعهد ماندن به کارهای ساده­ای که به آنها اختصاص داده شده، کاهش تشنج در افرادی که  تشنج دارند و کاهش پاتوژنهای روده دیده می­شود. حتی در یک مطالعه در کشور آمریکا ادعا شد که 5 نفر از 60 نفر مورد آزمایش بعد از دو سال دیگر در گروه افراد اوتیستیک طبقه­بندی نمی­شدند. پژوهشي با هدف تأثير شير شتر بر روي يك دختر 4 ساله مبتلا به اوتيسم، انجام شد. نتايج نشان داد كه كودك پس از نوشيدن شير شتر به مدت 40 روز مهارت هاي ارتباطي اش بهبود يافته و شروع به صحبت كردن مي كند. وي تا قبل از اين دوره هاي شديد پرخاشگري را تجربه مي كرد و فاقد مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي بود. پسر 15 ساله ای با علائم شديد اوتيسم، بعد از مصرف شير شتر به مدت يك ماه، در مهارت هاي شناختي و ارتباطي اش بهبودي حاصل كرده است. وي تا قبل از استفاده از شير شتر قادر به صحبت كردن نبود، اما بعد از يك ماه مشخص شد كه او ديگر مبتلا به اوتيسم نيست . تحقيق مشابه ديگري نشان داد كه كودكان مبتلا به اوتيسم به علت نقص در سيستم ايمني بدن، كه باعث مهار آنزيم هاي گوارشي مي شود مي توانند از شير شتر استفاده كنند چرا كه شير شتر عاري از كازئين است و استفاده از آن به طور معجزه آسايي باعث كاهش رفتارهاي مخرب مي شود. در يك خوابگاه نگهداري از كودكان مبتلا به اوتيسم شير شتر هر روز مصرف شد، در طول 24 ساعت از علائم پرخاشگري و ناآرامي آنها كاسته شد. زخم هايي كه در دور دهانشان داشتند نيز بهبود يافت. اگر چه اين تأثير اوليه، سريع بود اما براي تأثير ماندگارتر، بايد دوره هاي طولاني از شير شتر استفاده كرد. بر اساس تحقيقي كه در دانشگاه عين الشمس مصر، در مورد تأثير شير شتر بر روي كودكان مبتلا به اختلال در تكلم، انجام شد نشان داد كه شير شتر و مصرف نان ذرت به طور منظم، در كاهش علائم اوتيسم مانند تحريك پذيري، كاهش حافظه و اختلال در گفتار، تأثير دارد . در تحقیقاتی که در کشور عربستان سعودی بر روی سه گروه 20 نفری کودکان مبتلا به اوتیسم انجام گرفت مشخص شد که مصرف شیر شتر میتواند نقش مهمی را در افزایش آنزیمهای آنتی اکسیدان و بهبود علائم بیماری اوتیسم داشته باشد. همچنین در یک بررسی دیگر که بر روی 45 کودک اوتیسمی صورت گرفت نشان داده شد که شیر شتر نقش زیادی در کاهش شیموکین (TARC)  داشته و علائم بیماری را کاهش میدهد. در مقاله ای که توسط خانم کریستینا آدامز مادر یک کودک اوتیسمی نوشته شده است سیر درمان پسرش را تشریح کرده و ابراز داشته که کمتر از 24 ساعت علائم بهبود بیماری را شامل تغییر علائم رفتاری مانند تماس چشمی ، ایجاد ارتباطات و جملات احساساتی مشاهده کرده است. ایشان شرح درمان فرزندش را به صورت کتابی با عنوان ” یک پسر حقیقی: داستان واقعی از اوتیسم منتشر کرد. همچنین در مقاله ای که ایشان در سایت nourishing hope تحت عنوان “شیر شتر بهبود یا فرضیه” منتشر کرده است یادداشتهایی از والدینی که تجربه مشابه را در درمان اوتیسم توسط شیر شتر داشته اند ثبت شده است.

مواد و روش کار

از شهریور ماه سال 1393 اقدام به دادن شیر شتر به تعدادی از کودکان اوتیسم در مشهد نمودیم  و کم کم والدین بیشتری از کودکان در سراسر کشور شیر شتر را به فرزندان مبتلا به اختلال اوتیسم خود دادند. برخی از این خانواده ها شیر شتر را به صورت مستمر مصرف کرده اند و تعداد دیگر به دلایل مختلف آن را به صورت منقطع مصرف نمودند. در این مدت تستهای مختلف روانشناسی قبل و بعد از مصرف شیر شتر از کودکان گرفته شد و همچنین پرسشنامه ای جهت ارزیابی رضایتمندی و نظرات والدین طراحی و به صورت آنلاین بارگزاری شد و از والدین کودکان درخواست شد که آن را در صورت تمایل تکمیل نمایند. در مجموع 13 نفر از خانواده ها فرم را پر نمودند. فرمها بر اساس تغییراتی که انتظار میرفت بر اثر مصرف شیر شتر در درمان اوتیسم باشد طراحی شد.

نتایج

تعداد 13 نفر از والدین کودکان فرم را تکمیل کردند که 9 نفر توسط مادران و 4 نفر توسط پدران کودک بود. سن فرزندان در دامنه بین سه تا 15 سال میباشد . 12 کودک پسر و یک کودک دختر . 9  خانواده شیر شتر را دائم و 4 خانواده نامرتب استفاده نموده یا قطع کردند. میزان مصرف شیر روزانه از 100 سی سی تا 500 سی سی متغیر بود ولی عموما میزان 300 سی سی در روز به فرزندانشان داده اند.

در پاسخ به سوال در مورد افزایش مهارتهای کلامی ، گفتاری و افزایش واژگان، 10 نفر از والدین( 77 درصد) اظهار داشتند که بعد از مصرف شیر شتر افزایش یافته است و 3 نفر (23 درصد) گفته اند که تفاوتی نکرده است. در مورد ارتباط چشمی 6 نفر (46 درصد) معتقدند که ارتباط چشمی فرزندانشان بهتر شده است و 5 نفر(38 درصد) تفاوتی مشاهده نکرده اند و 2 نفر (15 درصد) فرزندشان در ارتباط چشمی مشکلی نداشته است. در مورد تنظیم الگوی خواب 8 نفر(61 درصد) بهتر شده است و 2 نفر (15 درصد)  تفاوتی نکرده و 2 نفر (15 درصد) هم در این رابطه مشکلی نداشتند. در مورد درمان بیش فعالی  7 نفر(46 درصد) بهتر شده و 4 نفر (30 درصد)  تفاوتی نکرده و 2 نفر (15 درصد) بیش فعالی نداشته است. در مورد رفتار تهاجمی 7 نفر (46 درصد)  رفتار تهاجمی نداشته و 2 نفر (15 درصد) تغییری نکرده و 3 نفر (23 درصد) بهتر شده اند. مشکلات گوارشی در 8 کودک (62 درصد) وجود نداشته و در 3 کودک (23 درصد) خوب شده است در 1 کودک تفاوتی نکرده بود و 1 مورد هم پاسخ داده نشده است. تغییرات دیگری که والدین مشاهده کرده اند شامل بالا رفتن گیرایی آموزشی ، افزایش صبر و تحمل  به صورتی که شیر شتر باعث کاهش اضطراب و پذیرش مدرسه توسط کودک گردید. تعداد 4 نفر از والدین مصرف داروها را قطع و یا کم کرده اند.

بحث

بر اساس نتایج به دست آمده شیر شتر در کاهش و در بعضی موارد رفع علائم اختلال اوتیسم و بهبود فرد اوتیستیک موثر واقع می شود. هر چند میزان بهبودی در افراد مختلف بسیار متفاوت است و در بعضی موارد با اولین مصرف شیر شتر بهبودی بسیار واضح مشاهده می گردد ولی در بعضی دارای تاثیر کمتری می باشد. به نظر می رسد دلیل این تنوع در بهبودی می تواند خصوصیات افراد، نوع و شرایط شیر شتر تهیه شده از نظر اصالت و ترکیبات، روش و طریقه مصرف شیر شتر و غیره باشد. این موضوع بسیار مهم بوده و نیازمند بررسی و پژوهش است.

یکی از مهمترین موارد درباره اثر شیر شتر بر اوتیسم ، تهیه شیر شتر است که متاسفانه در شرایط فعلی دارای مشکلات فراوانی می باشد. کمبود شیر و عدم وجود آن در بسیاری از نقاط کشور مشکل اساسی است. تقلباتی که در تهیه شیر اتفاق می افتد و اصالت آن را زیر سوال می برد مهلک ترین ضربه به باور موثر بودن شیر شتر جهت اوتیسم می زند. با توجه به اینکه تا بحال در کشور شیر شتر عمدتا وجود نداشته و شیر شتر تبدیل به دوغ و یا همان چال می شده پس در فرهنگ مصرف شیر شتر، نگهداری صحیح از شیر شتر لحاظ نشده است. بنابراین یکی از مهمترین چالش ها در تهیه شیر شتر، نگهداری صحیح و درست آن است، خصوصا اینکه به دلیل عدم وجود شیر در بسیاری از نقاط کشور، شیر تهیه شده بایستی تا فواصل زیادی حمل شود و به دست مصرف کننده آن برسد که به دلیل عدم وجود سیستم حمل و نقل مناسب، این خود یکی از راههای خراب شدن و فساد شیر می باشد. علاوه بر این هنوز استاندارد و روش صحیح تهیه و پاستوریزاسیون شیر شتر تدوین نشده است و تولیدکنندگان شیر شتر هر کدام بر اساس روشی که فکر می کنند درست است، شیر را در اختیار مصرف کننده قرار می دهند. مشکلات فوق اصلی ترین عامل در عدم نتیجه گیری مصرف شیر شتر توسط افراد اوتیستیک است. به دلیل اینکه به خاطر عدم اصالت شیر اثرات درمانی مشاهده نمی گردد و یا شیر بسیار بدمزه و بدبو است که توسط فرد مصرف نمی شود. پس لازم است دست اندرکاران بهداشت جامعه با توجه به مصرف فراگیر شیر شتر جهت مقاصد درمانی مختلف و استقبال خوب جامعه از آن جهت رفع مشکلات فوق اقدامات لازم را پیش بینی کنند.

 

منابع

 

• تاثیر شیر شتر بر بهبودی کودکان مبتلا به اوتیسم – اشرف السادات حسینی ثالث – خلاصه مقالات اولین کنگره ملی شتر 1391
• امیر نیاسری نسلجی، هاجر عربها ، امان بی بی اتک پور، مریم سلامی ، علی اکبر موسوی موحدی (1390) – نقش شیر شتر و ملکولهای زیست فعال آن در درمان بیماریها – نشریه نشاء علم ، سال دوم ، شماره اول (PDF)

 

– Shabo Y, Barzel R, Margoulis M, Yagil R.(2005) Camel milk for food allergies in children. Israel Med Assoc J – 8-7:796

– ( Shabo YA, Yagil RB. (2005) Etiology of autism and camel milk as therapy. J Endocrine Genetics.4:67- 70

– Roberto Ronald de Almeida C. (2011) -CAMEL MILK: CHARACTERISTICS AND PERSPECTIVES FOR USE IN CLINICAL PRACTICE. Rev. chil. nutr. vol.38 no.2 Santiago jun. 2011

– Laila Y. AL-Ayadhi1 and Nadra Elyass Elamin (2013) – Camel Milk as a Potential Therapy as an Antioxidant in Autism Spectrum Disorder (ASD) – Hindawi publishing corporation- Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine – Volume 2013, Article ID 602834,

– Christina M. Adams (2013) – Patient report: autism spectrum disorder treated with camel milk.- Global Advances in Health Medicine

– Hump Back Healing: Nutritional and Medical Benefits of Camels Milk – Barry Smeltzer 2012

– Shahid Bashir , Laila Y Al-Ayadhi (2013) Effect of camel milk on thymus and activation-regulated chemokine (TARC) in autistic children: double blind study. Pediatr Res. 2014 Apr;75(4):559-63.

– Smeltzer Barry(2012) Hump Back Healing: Nutritional and Medical Benefits of Camels Milk

– Al-juboori Abdulwahhab – camel milk protects your children from autism

A.R. Mullaicharam (2014) – A reviw on medicinal properties of Camel milk- world journal of pharmaceutical Sciences –