پرورش شتر یک اقتصاد در کویر ایران

به گزارش تابناک یزد نام کویر تداعی گر خشکی، بی آبی، خار، شتر، طوفان و شن است و بافق از مناطق گرمسیر ، خشک و کویری است و با وجودیکه زندگی در آن جریان دارد اما هنوز شتر داری و پرورش شتر بخشی از زندگی مردم این دیار است.

از قدیم الایام مردم بافق از شتر برای حمل و نقل و کارهای مازاری مثل خرد کردن نمک ،جو ، گندم و ارزن و همچنین تهیه بلغور استفاده می کردند.

شتر با مردم کویر خو گرفته و چون مردمان این سرزمین، سرسخت و مقاوم است و پهنه کویر را به تسخیر خود در آورده و با شرایط اقلیمی گرم و سوزان و خوردن علف های شور سازگاری دارد.

شتر حیوانی است نیرومند و تنومند و توان بالا از خانواده نشخوارکننده و با دست و گردنی دراز، و بر پشت خود یک کوهان دارد که ساختارش از پیه و چربی است.

این کوهان، شتر را در شرایط سخت و کمبود آب و علف یاری می دهد و چون ذخیرگاه مواد غذایی و نگهدارنده آب و چربی در خود است در چنین شرایطی شتر از ذخیره کوهان خود استفاده می کند و چند هفته بدون آب و عذا دوام می آورد.

شیر شتر نیز نوشیده می شود و خواص دارویی بسیار دارد که پزشکان برای کاهش قند خون تجویز می کنند، ولی این حیوان بیشتر کاربرد بارکشی داشته و اکنون پشم و پوستش نیز برای ریسندگی، پارچه بافی و کفش دوزی کاربرد دارد.

شتران معمولاً تغذیه دستی نمی شوند و اغلب جهت تغذیه متکی بر مراتع هستند هرچند که در برخی از پرواربندی ها شتران نیز تغذیه دستی می شوند و برای فربه شدن علوفه دستی به آنها داده می شود.

پرورش این حیوان در بافق در مراتع و پرواربندی در آغل ها، فقط به خاطر تولید گوشت قرمز است و چون گوشت آن گرم مزاج است مشتریان زیادی دارد و در نتیجه بهره برداران از فروش گوشت شتر سود می برند.

در دین اسلام گوشت شتر حلال است، اما ذبح آن با دیگر حیوانات حلال گوشت متفاوت است و آن را نحر می کنند یعنی در سینه آن کارد می زنند و اگر سر آن را مانند گوسفند قبل از نحر ببرند، گوشت آن حلال نیست.

برخی از کارشناسان شتر را از عوامل آسیب رسانی به مراتع و پوشش گیاهی می دانند اما شتر داران کمبود میزان بارندگی سالانه و کم آبی در مناطق خشک و کویری و همچنین وزش بادهای شدید و طوفان ها را از مهمترین عوامل تخریب مراتع عنوان می کنند.

***گفتگو با بهره برداران

یکی از شترداران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، پرورش شتر را مقرون به صرفه خواند و گفت: این حیوان کم توقع است و هر نوع گیاهی که به مزاق برخی حیوانات علفخوار خوش نمی آید شتر می پسندد و از آن تغذیه می کند.

ماشاالله میر حسینی اظهار کرد: شترها باعث تخریب مرتع نمی شوند چون آنها دائم در حال حرکت هستند و یک جا توقف نمی کنند که آن محدوده تخریب و آسیب رسانی شود.

یکی دیگر از پرورش دهندگان شتر هم گفت: در برخی مواقع شتر برای مرتع مفید است چون برخی درختچه های نیمه خشک را هرس می کند و سال های بعد تبدیل به درختچه ای نو و پر از شاخ و برگ می شود.

اکبر شیری افزود: شتر ها یک بوته را کامل نمی خورند و در حین حرکت به چرا مشغولند و از هر بوته مقداری تغذیه می کنند و به راه خود ادامه می دهند.

مسوول امور دام جهاد کشاورزی بافق نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هم اکنون یکهزار و 200 نفر شتر در مراتع و 400 نفر هم در پروار بندی های این شهرستان پرورش داده می شوند.

مسعود عسکری به مقاوم و سازگاری این حیوان با مناطق کویری و گرم و خشک اشاره کرد و افزود: شتر در مزارع و مراتع که علف های شور و کم آبخواه می روید تغذیه می کند و به حیات خود ادامه می دهد.

وی شتر را از کم توقع ترین حیوانات برشمرد و اظهار کرد: این حیوان مفید در منطقه گود گوار، آریز،حسن آباد و صادق آباد که از مناطق شورزار شهرستان بافق هستند، چرا می کند.

مسوول امور دام وطیور و شیلات جهاد کشاورزی بافق خاطر نشان کرد : هم اکنون بیش از 60 بهره بردار بافقی در این شهرستان به پرورش شتر مشغول هستند.

عسکری یاد آور شد: برای نخستین بار در کشور ایستگاه تحقیقات شتر بافق در سال 70 با هدف تعیین خصوصیات بیولوژیکی شترهای یک کوهانه، ارزیابی توان تولیدی شتر و ارائه راه کارهای مناسب به منظور افزایش درآمد شترداران شروع به کار کرد.

این مسوول اضافه کرد: چون این ایستگاه یک ایستگاه مرکزی تحقیقات شتر است در واقع می تواند نتایج تحقیقات آن در سطح ملی و بین المللی قابل توسعه باشد.

به گزارش ایرنا ، طی 10 سال گذشته بطور متوسط هر سال یک نفر بر اثر سانحه رانندگی برخورد با شتر در جاده های ورودی و خروجی بافق کشته شده اند.

شترانی که در مراتع رها می شوند شب هنگام به خاطر نور چراغ خود رو ها ، به جاده ها پر ترافیک نزدیک شده و باعث بروز تصادفات دلخراش منجر به فوت می شوند.

در یکی دو سال گذشته که امور دام جهاد کشاورزی طرح ساماندهی این حیوانات را اجرایی کرده و بهره برداران هم باید دیه افراد متوفی ناشی از برخورد با شتر را بپردازند، مراقبت بیشتری صورت می گیرد تا از بروز تصادف جاده ای با شتران جلوگیری به عمل آید.

شهر کویری بافق با 40 هزار نفر جمعیت در فاصله 110 کیلو متری یزد قرار دارد.